آنالیز اثرات رشد فراوری شیل آمریکا در چشم انداز جهانی نفت 2019؛ بازار اوپک باز کوچک تر می گردد؟ - تور گرجستان ارزان

به گزارش خبرنگاران اوپک انتظار دارد تقاضا برای نفت خام فراوریشده توسط اعضای این سازمان طی چهار سال آینده حدود 7 درصد کاهش پیدا کند و تا 2023 به طور متوسط به 7/ 32 میلیون بشکه در روز برسد. علت اصلی این پیش بینی، سایه افکندن شیل آمریکا بر سهم بازار اوپک است.

به این ترتیب گزارش اخیر اوپک از چشم انداز نفت، دو پیغام محوری در کوتاه مدت و بلندمدت برای کشورهای عضو این سازمان به همراه دارد. محدودیت بیشتر فراوریات کشورهای عضو اوپک، به منظور حفظ قیمت ها زیر سایه طغیان شیل آمریکا و سایر نفت های غیرمتعارف، پیغام کوتاه مدت این گزارش سالانه است. این پیغام در شرایطی از این گزارش برداشت می گردد که پیش از این به ویژه عربستان سعودی، نسبت به لزوم حفظ قیمت ها و جلوگیری از بازگشت مازاد عرضه به بازار تحت تاثیر کند شدن رشد جهانی اقتصاد، سیگنال هایی صادر نموده بود. اوپک و متحدانش به رهبری روسیه، در حال حاضر طبق توافقی که تا خاتمه مارس 2020 ادامه دارد، مجموعا روزانه 2/ 1 میلیون بشکه از فراوریاتشان را کاهش می دهند. تمدید یا تعمیق این توافق اگرچه ظاهرا به حفظ قیمت ها منجر خواهد شد، اما عملا می تواند باعث گرفتار شدن اوپک در هزارتوی بی انتهای کاهش فراوری و اعطای فرصت های بیشتر به شیل آمریکا برای توسعه فراوری گردد. اما پیغام دومی که از گزارش اخیر اوپک به گوش کشورهای عضو این سازمان می رسد لزوم کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی در بلندمدت است. متنوع کردن مجاری مالی در کشورهایی که بخش بزرگی از ثبات مالی خود را به فروش نفت مدیون هستند، نوعی واکسیناسیون در برابر تغییرات نقش نفت در آینده است.

چشم انداز نفت از عینک واقع بینی

گزارش امسال اوپک از چشم انداز نفت، با اعداد و ارقامی همراه است که به نظر می رسد کوشش دارد صندلی واقعی این سازمان در بازار نفت سال های آینده را با دقت ترسیم کند. این سازمان پیش بینی اش از تقاضا برای نفت اوپک را در هر سال از 2019 تا 2023 حدود 5 میلیون بشکه در روز یا تقریبا 16 درصد کاهش داده است. این اعداد با در نظر دریافت تغییرات عضویت در این سازمان عنوان شده است. برای مثال قطر در ابتدای امسال میلادی این گروه را ترک کرد. با این حال محمد بارکیندو، دبیرکل اوپک، انتظار دارد سازمان متبوع او در بلندمدت همچنان تامین نماینده اصلی عمده نفت مورد تقاضا در جهان باشد. اوپک در این گزارش خاطرنشان کرد فراوری نفت و سایر مایعات نفتی اوپک در مقایسه با 35 میلیون بشکه در روز در سال 2019، به 8/ 32 میلیون بشکه در روز تا سال 2024 کاهش پیدا کند. یکی از اصلی ترین دلایل انتظار اوپک برای کاهش تقاضای نفت خام این سازمان در بازار، افزایش فراوری نفت در ایالات متحده آمریکا است. آمریکا در ایالاتی مانند تگزاس و داکوتای شمالی، با استفاده از توسعه تکنولوژی شکست هیدرولیکی که با عنوان فرکینگ شناخته می گردد، پیروز به افزایش فراوری شد تا آنجا که در حال حاضر به عنوان بزرگ ترین فراورینماینده نفت خام جهان شناخته می گردد. روند رو به رشد فراوری نفت خام در آمریکا که به لطف توسعه تکنولوژی برداشت نفت از ذخایر شیل این کشور همچنان ادامه دارد، باعث شد اوپک در گزارش اخیر خود تاکید کند: عامل اصلی افزایش عرضه نفت خام از سوی کشورهای غیرعضو اوپک در میان مدت، روند رو به رشد فراوری از سوی فراورینمایندگان شیل آمریکا است. به گزارش بلومبرگ انتظار می رود فراوری نفت شیل آمریکا تا 2025 بیش از 40 درصد افزایش یابد و به رقم 17 میلیون بشکه در روز برسد. این رقم 1/ 3 میلیون بشکه در روز بیش از پیش بینی اوپک از افزایش فراوری نفت شیل آمریکا در گزارش دورنمایی است که سال گذشته منتشر شد. در صورت تحقق پیش بینی اخیر، آمریکا تا سال 2025 یک پنجم کل فراوریات روزانه نفت خام جهان را به خود اختصاص خواهد داد. اگرچه آمریکا در میان فراورینمایندگان نفت های غیرمتعارف نقش اول افزایش عرضه را دارد، اما نمی توان از نقش کشورهایی همچون نروژ، برزیل، کانادا، گویان یا قزاقستان چشم پوشی کرد.

انتظار برای کاهش فراوری بیشتر

انتشار گزارش سالانه اوپک از چشم انداز جهانی نفت باعث شد تا انتظار بازار برای تعمیق کاهش فراوری این سازمان، بیش از پیش تقویت گردد. پیش از این و با مشاهده نشانه هایی از کند شدن رشد جهانی اقتصاد زیر سایه جنگ تجاری آمریکا و چین و کاهش رشد تقاضای نفت در پی آن، بسیاری از کارشناسان بحث تمدید توافق کاهش فراوری یا عمق بخشیدن به آن را مطرح می کردند. محمد بارکیندو در این زمینه اعلام نموده است اوپک و متحدانش اوایل ماه آینده در وین یکدیگر را ملاقات خواهند کرد و در رابطه با این موضوع که توافق فعلی را به منظور پیشگیری از یک مازاد عرضه دیگر در 2020 تعمیق نمایند یا خیر، تصمیم گیری می نمایند. روسیه به عنوان مهم ترین متحد اوپک از سیگنال دادن در زمینه کاهش فراوری، بیش از سایر اعضای اوپک محتاط عمل می نماید. این محافظه کاری در حالی است که نمی توان از نقش روسیه در تداوم حیات توافق کاهش فراوری چشم پوشی کرد. در شرایطی که مقامات نفتی روسیه، قیمت های فعلی نفت خام در محدوده بیش از 60 دلار بر بشکه را دلیلی بر ثبات بازار می دانند، سایر اعضای ائتلاف کاهش فراوری از جمله عربستان، به این قیمت راضی نیستند و ممکن است برای تداوم کاهش فراوری یا تعمیق آن اعمال فشار نمایند. قیمت های فعلی در شرایطی به ویژه برای عربستان سعودی بسیار پایین به شمار می رود که ریاض به دلیل عرضه بخشی از سهام آرامکو به بازار سهام، به قیمت های بالاتری برای کسب سود بیشتر از این عرضه اولیه احتیاج دارد.

نتایج عکس سیاست کاهش فراوری

با وجود نارضایتی عربستان از قیمت های فعلی نفت خام و کوشش احتمالی این کشور برای تداوم محدودیت عرضه با هدف حمایت از قیمت ها، اطلاعات گزارش اخیر اوپک نشان می دهد که احتمالا سیاست کنترل فراوری نتایج عکس به همراه دارد و با تشویق فراورینمایندگان شیل آمریکا نه تنها مانع رشد قیمت ها خواهد شد، بلکه روز به روز سهم اوپک از بازار جهانی نفت را کاهش خواهد داد. در این زمینه بسیاری از تحلیلگران عقیده دارند که اوپک باید بار دیگر هشدار علی النعیمی، وزیر نفت سابق عربستان سعودی را در مرکز توجه قرار دهد. النعیمی که برای بیست و یک سال سکان وزارت نفت عربستان سعودی را در دست داشت، قبلا پیش بینی نموده بود که با ایجاد فرصت فراوری برای نفت شیل، اوپک در مارپیچ بی انتهایی به نام کاهش فراوری گرفتار خواهد شد.براساس گزارش اوپک، سهم فعلی اوپک از بازار جهانی نفت خام حدود 35 درصد است که تا سال 2025 به 32 درصد کاهش پیدا خواهد نمود. اما این تمام ماجرا نخواهد بود؛ زیرا رشد فراوری شیل آمریکا از اواسط دهه آینده کند خواهد شد و از سال 2029 نیز آغاز به کاهش خواهد نمود. به این ترتیب در این گزارش پیش بینی شده با افول انقلاب شیل، سهم اوپک از بازار جهانی نفت خام تا سال 2040 بار دیگر افزایش یافته و به 40 درصد خواهد رسید.

چشم انداز تقاضا از دید اوپک

اما در شرایطی که گزارش اوپک به چالش هایی ازسوی رقبای این سازمان اشاره می نماید، به نظر می رسد نگرانی کمتری نسبت به تقاضا دارد. طبق این گزارش، مصرف جهانی نفت خام حداقل تا 2040 به رشد خود ادامه می دهد و تا 2024، سالانه یک میلیون بشکه در روز رشد خواهد داشت و به 8/ 104 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. رشد تقاضای نفت خام سپس با سرعتی آهسته تر ادامه خواهد یافت و در سال 2040 به طور میانگین به 6/ 110 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. سهم اوپک از این میزان، 4/ 44 میلیون بشکه در روز خواهد بود. در این میان اوپک پیش بینی نموده تقاضای نفت خام از سوی کشورهای در حال توسعه تا سال 2040 رشدی 4/ 21 میلیون بشکه ای در روز داشته باشد؛ درحالی که انتظار می رود تقاضای کشورهای توسعه یافته 6/ 9 میلیون بشکه در روز کمتر گردد. رشد تقاضای بلندمدت نفت خام عمدتا از سوی بخش هایی چون پتروشیمی ها، حمل و نقل جاده ای و حمل و نقل هوایی رقم خواهد خورد.