مردمان حسن آباد قرنهاست که خورجین بافند - تور گرجستان ارزان

حسن آباد شهری است با دو بافت سنتی و مدرن که البته اغلب مردم بافت زندگی و روستایی خود را حفظ نموده اند و اکثرا آنها هنرمندانی هستند بافنده؛ به طوری که در منازل آنها کارگاه هایی برای بافتن قالی، زیلو، گلیم، حوله، سفره، گاله و خورجین برپاست و میتوان گفت که مردمان حسن آباد قرنهاست که خورجین بافند و در این زمینه می سازند و می پردازند.

علی مراد صادقی هنرمندی است که از سال 1368 به خورجین بافی در حسن آباد مشغول است؛ هنری که به گفته او در حسن آباد معروف است و اکثراً در همه خانه ها کارگاه های خورجین بافی به راه است و به آن می پردازند. او نیز همراه با همسر و برادرش سالهاست که خورجین بافی را ادامه می دهد.

این هنرمند با بیان اینکه در خورجین بافی، نخ تار و پود اهمیت بسیاری دارد، درباره این هنر گفت: خورجین از کناره های پارچه و ضایعات نمد و تور و کاغذ بافته می گردد. در قدیم خورجین ها را از نخ های پنبه ای می بافتند که در حسن آباد پرورش و سپس ریسیده میشد؛ البته جوامع عشایری برای بافت خورجین از موی بز و پشم های رنگی نیز استفاده می کردند اما دیگر خورجین ها را به آن صورت بافته نمی بافند و علاوه بر ضایعات و دورریختنی های پارچه، از نخ فیلامنت، نخ پ پ یا پلی پروپیلن، سیف و پنبه نیز برای نخ تار در خورجین بافی استفاده می گردد.

صادقی ادامه داد: خورجین، دست بافته ای بدون گره است که به صورت ذهنی بافته می گردد و به طور معمول دارای عرضی بین 30 تا 90 سانتیمتر است که حالت قواره ای بافته می گردد. ما در کارگاهمان چهار نوع خورجین موتوری، هوندایی، چرخی و الاغی می بافیم. نوع موتوری با 50 تار تهیه می گردد، هوندایی با 43 نخ و نوع چرخی که کوچکتر است با 35 نخ تاربافته می گردد؛ ضمن اینکه خورجین ها گاهی دارای یک لت هستند و به این نوع خورجین چنته نیز گفته می گردد و گاهی دارای دو لت هستند که نسبت به نوع اول ابعاد کوچکتری دارند.

او اشاره نمود که خورجین معمولاً دارای نقوش هندسی و زاویه دار است و در قدیم برای جابجایی بارها روی چهارپایان استفاده میشد و در واقع نوعی بالاپوش برای حیوانات بود که به آن پالان هم می گفتند اما بعدها برای موتور و دوچرخه نیز مورد استفاده نهاده شد؛ ضمن اینکه جزیی از جهیزیه عروس نیز به شمار می رفت.

صادقی سپس درباره مراحل بافتن یک خورجین شرح داد: بعد از اینکه ضایعات یا سرقیچی های پارچه ها را دسته بندی و تار آن را قیچی کردیم، به هم گره می زنیم و تارها را با دستگاهی که خاص همین کار است شانه می زنیم و از اینجا به بعد هم خورجین بافی را آغاز می کنیم.

این هنرمند خورجین باف اضافه کرد: بافتن خورجین ها به دو صورت است؛ یا روی دار افقی یا عمودی بافته می گردد؛ درست مثل قالی بافی که این دار دو حالت ثابت و گردان دارد و یا برای بافتن آن از دستگاه ریسندگی استفاده می گردد. به این نکته هم باید اشاره کنم که هم دار و هم دستگاه ریسندگی از چوب ساخته شده اند.

او سپس به سایر ابزار در خورجین بافی اشاره و اعلام کرد: پنجه یا دفتین نیز ابزار دیگری در خورجین بافی است که برای کوبیدن پودها استفاده می کنیم و حالت شانه مانند دارد؛ ضمن اینکه چوبی به نام پهنا که در دو طرفش سوزن وجود دارد نیز برای خورجین بافی مورد احتیاج است که در هنگام بافته شدن خورجین و برای جلوگیری از لوله شدن لبه های خورجین استفاده می گردد و در واقع پهنای خورجین را حفظ می نماید.

صادقی یادآوری کرد: پس از پایین آوردن خورجین از دار یا دستگاه، دو طرف خورجین را برای ایجاد کیسه های دو طرف در مقدار مورد نظر تا زده و می دوزیم تا شکل خورجین به خود بگیرد و در نهایت از نخ های رنگی نیز برای دوختن لبه های خورجین استفاده می کنیم که به این مرحله شیرازه دوزی گفته می گردد.